11.
Македон и Ксантиjа знаат доволно за неутриното. Исчитаа многу енциклопедиски одредници и текстови на Интернет. Знаат тамам за да одржуваат, па и да ги зголемуваат сомнежите кога е збор за рудникот Алшар и Македонија. Дури дека станува збор за една од најголемите светски таени договорања и да изведуваат свои заклучоци. Помеѓу нив да се навраќаат на Сонцева, нејзините љубови, на Сонцевата крв и древното минато директно или индиректно поврзано со нив. Веќе се сосем сигурни дека единството на лорандитот и неутриното е предопределено.
Имаат подготвено сублимиран текст, своевидна енциклопедиска одредница што радо им ја раздаваат на сите заинтересирани:
Неутриното е елементарна честичка, без електричен полнеж. Нејзината маса е мала во споредба со другите субатомски честички, а многумина ја сметаат како единствена врела темна материја. Таа се распаѓа во кое било неутрино и соодветно антинеутрино.
Постојат експерименти кои укажуваат на можноста од постоење на неутрина кои не учествуваат во слабата нуклеарна сила. Долго се верувало дека неутрини од различни видови не можат да се претворат едно во друго. Всушност би можеле, но под услов да имаат мошне мала маса. Тоа се тн. премини односно неутрински осцилации.
Постојат три вида: електронско, мионско и тау-неутрино. Секој од нив има своја античестичка, наречена антинеутрино, која исто така нема електричен полнеж.
Неутриното го добило името според полнежот кој е всушност неутрален и затоа не е под влијание на силното меѓумолекуларно заемнодејство. Гравитацијата на субатомската скала е премногу слаба.
Неутрината се создаваат на повеќе начини, вклучувајќи одредени видови радиоактивни распаѓања, при јадрените реакции како кај Сонцето. Повеќе од неутрината во близина на Земјата се од јадрените реакции во Сонцето. Имено, во околу 65 милијарди сончеви неутрина во секунда минуваат низ секој кубен сантиметар во правец Сонце-Земја.
Неутрината се колебаат помеѓу различни видови додека се во движење. Електронското неутрино при бета распаѓање може да пристигне до детекторот како мионско или тау-неутрино. Тие колебања бараат различни неутрина со многу мали маси. Со космолошки мерења е утврдено дека сумата на трите неутрина заедно мора да е помала од еден милионити дел од сумата на електронот.
Неутриното го открил и за првпат го претставил Волфганг Паули во 1931. година, објаснувајќи го енергетскиот спектар на бета распаѓањето односно преминот на неутронот во протон и потоа електрон. Тој претпоставил дека постои честичка која ја анулира разликата помеѓу енергијата и аголниот момент на почетните и крајните честички. Поставил хипотеза во врска со уште неодреден елемент кој го нарекол неутрон, а во рамките на конвенцијата во таа година која ги дала имињата на протонот и електронот-познати продукти од алфа и бета распаѓањето. Сметал дека новата честичка била емитирана од нуклеусот, заедно со електронот или бета честичката во процесот на бета распаѓањето.
Поради нивните фантомски својства, првата детекција на наутриното морала да почека уште 25 години за да биде предложено неговото постоење. Во 1956. Клајд Кован, Фредерик Рејнс, Ф,Б, Харисон, Х.В. Круз и А.Д. Мекваер објавиле напис со наслов „Детекција на слободно неутрино: потврда“, кој е награден со Нобелова награда за научни постигања во 1995. година.
Во 1932. Џејмс Кадвик открил многу помасивна нуклеарна честичка што ја нарекол неутрон, оставајќи со исто име два типа на честички.
Називот неутрино го дал Енрико Ферми кој развил прва теорија за интеракциите на неутрината. Називот е игра на зборови од англискиот neutrone, преку италијанскиот neutrino. Неутрон значи голем и неутрален, а неутрино мал и неутрален.
Во Фермиевата теорија за бета распаѓањето Кадвиковиот голем неутрален елемент може да се распадне на протон, електрон и во помали неутрални елементи наречени електрон антинеутрино. Веќе во 1934. на Солвејновата конференција биле забележани првите знаци на енергија во бета распаѓањето, па овие спектри наметнале стриктен лимит врз електроните во секој тип на бета распаѓање.
Дека постојат повеќе видови неутрина покажале во 1962. година Леон Ледерман, Мелвин Шварц и Џек Штајнбергер. Имено, забележани се првите интеракции на мионско неутрино. Третиот лептон, тау лептонот, е откриен во 1975. во Станфордскиот линеарен акцелератор. Исто така се претпоставило дека и тој има соодветно неутрино. Имено, оваа трета честичка е пронајдена на сличен начин како и првата, т.е. со следење на недостасувачка енергија и моментот на тау распаѓањето. Тау неутриното првпат е директно детектирано во 2000. година. Всушност, тоа е честичка која е најдоцна откриена со директно посматрање.
Кон крајот на 60-те години на 20. век се изведени неколку последователни експерименти со кои се докажало дека бројот на неутрина кои пристигнуваат од Сонцето се помеѓу една третина и една половина од бројот предвиден за електронското неутрино од Стандардниот сончев модел. Овој проблем, познат ако Сончев неутрински, останал нерешен речиси 30 години, а е разрешен со откривањето на неутринските колебања и маса. Во 1985. Станислав Михеев и Алексеј Смирнов, надоврзувајќи се на работата на Линколн Волфенштајн, забележале дека колебањата можат да бидат изменети кога неутрината се движат низ материја. Овој ефект е наречен Михеев-Смирнов-Волфштајнов ефект. Тој помага да се разбере дека многу неутрина што се ослободуваат со многуте фузии во Сонцето на патот кон детекторите на Земјата минуваат низ густата материја во Сончевото јадро.
Стандардниот модел на физиката на честичките говори за неутрина како за честички без маса. Меѓутоа, секој доказ за осцилации на неутрина ја побива оваа претпоставка. Осцилациите на неутрината, очигледни и многупати докажани, бараат ненулта маса, односно присуство на маса кај овие честички. Најсилен аргумент за тоа доаѓа од космологијата, т.е. уште од Големиот трескот. Овој модел предвидува дека постои постојан однос помеѓу бројот на неутрината и бројот на фотоните на космичката микробранова заднина. Доколку тоталната енергија на сите три типа неутрина би ги надминала стандардните 50 еV по неутрино, би имало многу повеќе маса во вселената и таа би се разурнала. Оваа граница може донекаде да се надмине со претпоставката дека неутриното е нестабилно. Меѓутоа, самиот Стандарден модел тоа го доведува под прашање речиси елиминирајќи ја нестабилноста како можност. Стандардниот модел говори дека сумата на масата на неутриното мора да биде помала од 0,3 еV. На сето ова во 1998. година му ставил крај Супер-Камиоканде детекторот на неутрината кој открил дека тие навистина осцилираат, па од тоа нужно следи дека имаат маса. Ова докажување и детекција на Супер-Камиоканде покажуваат дека најтешкото неутрино мора да има маса од околу 0,05 еV, во краен случај не повеќе од 0,3 еV. Се разбира, постојат извесни отстапувања помеѓу нив.
Мошне се важни изворите на неутриното:
Што се однесува на влијанието на човекот на нивното создавање, нуклеарните електрани се главни емитери. Антинеутрината настануваат во текот на бета распаѓањето на со неутрони богатите фрагменти настанати во текот на фисијата. Главно, главните четири изотопи за создавање на флукс на антинеутрина се ураниум-235, ураниум-238, плутониум-239 и плутониум-241. Просечна нуклеарна електрана емитув и до 1020 неутрина во секунда.
Некои акцелератори на честички се користат за создавање насочени млазеви на неутрина. Имено, во оваа техника протони со голема брзина се судираат со неподвижна мета и притоа настануваат пиони и каони. Овие нестабилни честички потоа се насочуваат во долг тунел каде што се распаѓаат во текот на летот.
Нуклеарните бомби исто така произведуваат големи количества неутрина.
Неутрината исто така настануваат како последица на заднинска радијација. Особено емитуваат снопови на неутрина распаѓањата на јадра на уран-238 и ториум-232. Овде ги вбројуваме и калиум-40 кој емитува антинеутрина. Овие геонеутрина можат да даваат значајни податоци за Земјината внатрешност. Првата претпоставка за постоење на геонеутрина е направена во 2005. година од страна на KamLAND.
Атмосферските неутрина се резултат на интеракција на космички зраци со атомски јадра во Земјината атмосфера, при што настанува дожд од честички од кои многу се нестабилни. Оваа нестабилност е причина за настанување на неутрина. Нестабилните јадра се распаѓаат и емитуваат неутрина. Првата интеракција е детектирана во 1965. година во КГФ рудниците.
Соларните неутрина потекнуваат од нуклеарна фузија што ги напојува Сонцето и сите ѕвезди. Исто така, тие се нуспродукт на супернова. Кај овие настани притисокот на јадрото станува толку големо што дегенерацијата на електроните не е доволна да ги запре протоните и неутроните да се комбинираат и да создадат еден неутрон и неутрино.
Се претпоставува дека космичката заднинска радијација преостаната од Големиот тресок во себе содржи неутрина со мали енергии. Во 80-те години на 20. век се мислело дека ова е објаснение за постоењето на темната материја. Во однос на останатите кандидати за неа, неутрината имале една предност: научниците знаеле дека тие постојат. Меѓутоа, и во оваа теорија постојат проблеми.
