Не е точно раширеното верување дека оревот спаѓа во групата овошки кои не бараат посебно внимание и грижа поради сузбивање на штетни организми. Тоа е една од причините поради кои садници на ореви често подигаат сопственици кои своето земјоделско земјиште сакаат да го искористат на што поедноставен начин и без поголеми агротехнички активности.
Меѓутоа, стручњаците предупредуваат дека, ако сакаме од оревите нешто да заработиме односно со нив да се занимаваме професионално, најнапред треба да се формира роден волумен и да се намали појавата на патолошки пореметувања во младите насади.
Болести на оревот
Обично на крајот од јули и во текот на август оревите покажуваат знаци на сушење (некроза со изразито жолтење на лисјата) или на црн палеж на лисјата, проследено со заболени плодови.
Имено, во текот на топлите и влажни години стеблото на оревот во континенталните подрачја се напаѓа од две најчести патолошки пореметувања: сива пегавост или антракноза (Gnomonia leptostyla) и бактериска палеж (Xanthomonas campestris pv. juglandis). Во време на опаѓање на лисјето можно е да се преземат мерки на растителна хигиена или насочено хемиско сузбивање на пошироко подрачје за да се намали нападот од нив.
Штетници
Со интензивното одгледување на ореви расте опасноста од развој на одредени штетници во однос на поединечните стебла. Патолошките пореметувања на оревот мора задолжително да се сузбиваат во расадничкото производство, а пожелно е во доджовни и потопли години да се извршат неколку превентивни третирања на младите стебла.
Осамените стебла на оревот со голем хабитус е тешко да се заштитат поради неможноста од квалитетна апликација, но во младите плантажни насади мора да се води грижа за појавата на штетници, нивното препознавање и преземање на сите мерки за спречување на штетата.
Мошне влажните, жешки и запурни летни месеци се погодни за развој на болести на овошките од групата пегавост и палеж на лисјето, а често се напаѓани и плодовите. Од габичните болести најраширена е сивата пегавост или антракнозата.Причинителот за неа презимува на отпаднатото заразено лисје, на заболените плодови кои остануваат под стеблата или на фиданките заразени во претходната вегетација. Габичката Gnomonia leptostyla формира во презимувачките заболени органи на оревот (лисјето, плодовите) посебни затворени и заштитени плодишта, отпорни на ниски температури. Од нив во текот на пролетните месеци се ослободуваат инфективни спори за првите или примарните зарази. Ослободувањето на тн. „зимски спори“ трае за време на потоплите пролетни доджовни денови, во текот на април и првата половина на мај.
Примарниот циклус на антракнозата на оревот е сличен на причинителот на краставоста на јаболката и крушите. Тогаш е потребно да се изврши првата хемиска заштита против болеста.
За време на влажните и топли летни месеци се остваруваат тн. секундарни или летни (дополнителни) зарази, а дури по нив настапува епифитоција на болеста. Дождот ги шири тн. „летни спори“ на болеста од „отворените плодишта“ кои настануваат на местата на примарните зарази.
Сивата пегавост или антракнозата на оревот првенствено ги напаѓа лисјата и плодовите. На лисјата ја препознаваме според тркалезните и овални или полигонални пеги со потемен раб, а заразениот средишен дел е со сива боја (оттаму името сива пегавост). Пегите на почетокот се мали, со размер до 2 мм, но во текот на развојот болестите „достигнуваат“ големина од 2 см и повеќе. Појаките зарази се поволни за меѓусебно спојување на соседни пеги, па со тоа настанува кафеаво свиткување и сушење на лисјето, со привремено опаѓање во текот на август и септември. На плодовите пегавоста се развива во форма на тркалести, вдлабени, некротични (мртви) пеги во зелената лушпа (оттаму името антракноза). Пегите на лушпата на плодовите најнапред се со посветла боја, но со време сосема поцрнуваат и се шират на поголема површина. Ако се заразат млади плодови, доаѓа до нивно пропаѓање и отпаѓање. Во случај на подоцнежни зарази остануваат на стеблата, но се поситни од здравите, имаат послабо развиени јадра и се помалку вкусни. Можат да мумифицираат (сосема да поцрнат и да се збрчкаат), па остануваат да висат на стеблата до доцна наесен или во текот на зимата. Таквите плодови претставуваат извор на болести во наредната сезона.
Бактериска палеж
Бактериската палеж е економски најопасна болест на оревот. Се смета дека современиот начин на минерално ѓубрење и кроење ја забрзува појаката појава на бактериски болести на оревот. Ја предизвикува бактерија која презимува на мумифицирани плодови, рак- раните на фиданките (особено зачестени по град) или на машките цветни пупки. Рано напролет бактеријата од наведените „жаришта“ го инфицира околното ткиво. Се појавуваат црни пеги, па со доволно влага се развива бактериски исцедок со кој болеста дополнително се шири.
На заразата се чувствителни сите зелени органи: пупките, цветовите, фиданките, листовите со дршки и плодовите. На зараза со бактеријата посебно се чувствителни машките и женските цветови, како и цветниот прав. Фиданките се заразуваат во време на интензивен пораст (кога се зелени и сочни), па на нив се појавуваат црни површински пеги кои можат целосно да ја прекријат површината на фиданките („црна палеж“). На лисјата симптомите се појавуваат на плојките, нерватурата и дршките. Рано напролет се развиваат аглести, големи неколку милиметри, темно- кафеави или почесто црни пеги. Околу темните пеги се формира клоротично-жолтеста зона. На лисните жили се видливи тенки темни пруги. Плодовите можат да бидат инфицирани во различни развојни стадиуми, од зародишот до зреењето.
Најчувствителни на бактериската палеж се плодовите со големина на лешник. На површинскиот дел од зелената лушпа прво се видливи мали, црни, вдлабени пеги. Некои од нив интензивно се зголемуваат, на тој начин што опфаќаат една од две третини од површината на плодот, а други пеги остануваат мали.
Бактериската палеж ги напаѓа сите сорти на ореви, а на степенот на штетата директно влијае високата влажност на воздухот (долготрајни магли и роси значително ја зголемуваат опасноста од оваа лоша болест на оревот). Во доджовни и топли години директните штети на плодовите се далеку поголеми отколку во суви и жешки сезони. Штетите на плодовите на оревот од бактериска палеж треба да се разликуваат од сончевата палеж или заразата од ларва на ореова мува.
Појавата на наведените болести на оревите го намалува садењето на сорти со подоцнежна вегетација, формирањето на одгледувани форми со прозрачна крошна, како и есенското доѓубрување со калиево- фосфорни ѓубрива. Кон крајот на вегетацијата се препорачува собирање (горење) на отпаднатото заразено лисје и на мумифицираните плодови.
Заразените фиданки со бактериска палеж треба да се отсечат, а местата на резот да се премачкаат со овошни пасти за зацелување на раните.
Заштита од примарни зарази
За заштита од примарните зарази од бактериска палеж на почетокот од вегетацијата (април и почеток на мај) се препорачува примена на бакарни фунгициди во пропишана концентрација (не да се прскаат со бакарни мешавини во време на цутење на женски цутови). Во текот на влажни летни месеци, кога условите за дополнителен развој на антракнозата на оревите се мошне поволни, се препорачува примена на органски површински фунгициди врз основа на манкозеб (на пр. Dithane M-45 и сл.) односно каптан (на пр. Captan WP 50 и сл.).
Освен опишаните болести, оревот го напаѓаат и штетни организми од животинско потекло, помеѓу кои се најчести ореовиот крлеж (род Dermatophagoides), ореовата мува, јаболковиот свиткувач и лисните вошки.
На сопствениците на плантажни насади секако им се препорачува во годините на формирање на одгледувачки облик редовно да се следи здравствената состојба на насадот и правовремено да се сузбиваат сите штетни организми кои се јавуваат во економски штетни популации.
